PAGLAUM KAUGMAON ; EPISODE: 6

PAGLAUMKAUGMAON

EPISODE: 6

TITLE: PANGLANTAW NI KALOY BERNAD

Pasiuna:

Ang kalidad sa serbisyo sa goberno nag-alagad sa iyang resources kun rekursus, sa gidaghanon niini ug sa hustong pagamit alang sa katawhan, dili alang sa interest sa namonoan.

Sa teyoriya sa politika ang goberno nahimogso sa dili mabaliwala nga panginahanglan sa katawhan. Gikan sa iyang binhi nga mao ang pamilya, nilipang ug nahimong komonidad o katilingban, gikan niini naumol ngadto sa gobernong pambarangay, munisipyo, dakbayan, lalawigan ngadto sa pagkanasod.

Nunot sa pagtubo niini mas mitaas usab ang panginahanglan sa katawhan sama sa pagpanalipod sa ilang kinabuhi ug propridad, ug batakang panginahanglan sama sa panginabuhi, pagkaon, kapoy-an, edukasyon, sapot, maayong palibot ingon man pagpalambo sa ispirituhanon ug moral nga aspeto ug uban pa aron mabuhi ang tawo.

Aron mahatag sa katawhan ang maong panginahanglan, kinahanglan hatagan sa batakang gahum ang goberno nga gitawag og police power, power of taxation ug power of eminent domain, ang mga gahum nga diha nang daan uban sa pagkahimoso sa goberno.



















Ning bag-ong kapanahonan, nabag-o o nausab ba ang nahigustan nga panginahanglan? Tingale makaingon ta nga walay kausaban taliwala sa kausaban sa panahon.

Atong ipuntarya ang tagsatagsa nato nga panglantaw sa atong mahal nga lalawigan sa Misamis Occidental. Ang katawhan sa atong lalawigan tataw nga nagkinahanglan niini. Busa ang batakang gahum sa goberno kinahanglan gayud nga gamiton aron matubag ang panginahanglan sa katawhan.

Sama sa talan-anon ang nasuanong pangagamhanan, probinsiya, siyudad ug munisipalidad migamit sa iyang gahum sa pagpahamtang og buhis kun power of taxation aron adunay magamit ang goberno sa pagtuman-pagpahatod sa batakang panginahanglan sa katawhan. Kini nga pagpahamtang og buhis ngadto sa katawhan,,,, sa yano nga punto, pugsanong amot sa katawhan aron mabuhi ang goberno nga maoy usa sa nag-unang rason ngano nga nahimogno ang goberno. Ang buhis mao ang giisip nga dugo-kinabuhi sa goberno.

Ang buhis mao ang giisip nga nag-unang resources aron matuman ang tahas sa goberno ngadto sa katawhan nga atong nahisgutan sa unahan. Busa niini nga punto bahandianon gayud ang matinud-anon ug patas nga pagpangolekta sa buhis, matinud-anon nga paghipos ug paggamit niini nga nagsentro sa tinuod nga panginahanglan sa katawhan. Kini gumikan kay kon dili matuman ang atong nahisgutan sa unahan dulot sa nagkadaiyang hinongdan ilabina ang pagbulsa niini, sayop nga paggamit nga wala mahaom sa tinuod nga panginahanglan sa katawhan kini moresulta sa usa ka sukwahi nga goberno o talibagbag nga goberno gumikan kay ang paggasto sa iyang resources wala mahaom sa tinuod nga panginahanglan sa katawhan.

Ang Misamis Occidental, usa ka probinsya nga naglangkob sa tulo ka dakbayan nga mao ang Ozamiz, Oroquieta ug Tangub ug ang napulog upat ka mga municipalidad nga mao ang Bonifacio, Clarin, Tudela, Sinacaban, Jimenez, Panaon, Aloran, Lopez Jaena, Baliangao, Calamba, Sapang Dalaga, Conception, ug Don Victoriano.

Ang nag-unang panginahanglan sa lalawigan nagsukad sa paghulagway nga ang atong mahal nga lalawigan, usa sa labing kabus nga probinsiya sa nasod. Kini gumikan kay minus ang oportunidad sa panarbaho, o daghan ang walay trabaho, adunay trabaho apan gamay lang ang kinitaan busa daghan ang anaa sa nahimotang sa linya sa kawad-on kun poverty line. Sa usa ka pamilya maayo na lang nga may usa o duha ka nga nakatrabaho nga maoy gisaligan sa pagtubag sa panginahanglan sa matag pamilya.

Ang tanan nasayod nga ang kawad-on mosanga sa daghang suliran sama sa pagtaas sa gidaghanon sa kabataan nga dili makaeskuwela o dili makatapos sa pag-eskuwela bisan pa nga libre ang pagtungha sa elementarya ug hais skull, daghan ang kabataan ang kulang sa bitamina ug nutrina busa daling magsakit bisan pa gain sa mga hamtong.


Ang kawad-on usa sa nag-unang hinongdan s pagtaas sa kriminalidad, gumikan kay motaas ang kalagmitan nga mapugos sa paghimog illegal ang tawo aron lamang mabuhi ang pamilya.

Kini nagpasabot lang nga importnati nga makatutok ang goberno niini nga bahin. Kini ang panglantaw ni Vice Mayor Kaloy Bernad, kandidato pagkagobernador sa Misamis Occidental.

Niini nga punto dili kalikayan nga mubutho ang mga pangutana, asa man nakapuntarya ang mga milyones ngadto sa bilyones nga amot Yanong katawhan sa goberno nga gitawag og buhis. Ang paggasto niini napuntarya ba sa tinuod nga panginahanglan sa katawhan? Sa paggasto sa milyones ngadto sa bilyones nga pundo gikan sa gibuhis sa katawhan, nakamogna ba og oportunidad sa panarbaho, o nakapataas pa sa kinitaan sa katawhan? Kon ang tubag tinuod, ngano man nga ang atong lalawigan natalay man sa labing kabus nga probinsiya sa nasod? Kini nagpasabot lamang nga kinahanglan nga ipadayon ang nasugdan nga mga pagpaningkamot alang niini ug mas esentro ang tanang pagpaningkamot sa kagamhanang probensiyal, kagamhanang lokal sa mga siyudad ug mga munisipalidad.

Kon adunay trabaho ang katawhan o motaas ang kinitaan sa katawhan sa lalawigan, hayan dili na madak-an ang kagamhanan sa paggahin og dakong pundo alang sa pagparehistro sa katawhan ngadto sa philhealth aron malibri ang tipik ug bahin sa balayranan sa tambalanan sa panahon ng maospital ang sakop s pamilya o pagpalit alang sa lebring tambal. Kini gumikan kay kun may trabaho adunay kinitaan nga makapalit og himsug nga pagkaon alang sa pamilya nga magdulot og maayong panglawas, makapaeskuwela, makapalit og sapot ug makaangkon og kapoy-an.

Busa PANGLANTAW ni Kaloy Bernad nga mahatagan og unang pagtagad s paggasto sa pundo sa goberno ang pagmogna og kahigayunan sa panarbaho diin nahimong kabahin niini ang subsub nga skills training nga dogay nang gisugdan sa iyang kapikas nga si Mrs. Norie Bernad, pagmogna og programa alang sa job dinhi sa sulod ug gawas sa nasod. Mahimong mogasto o minilyon ang goberno alang niini. Ang nagasto sa goberno mahimo usab nga ibalik sa higayom nga makasulod na sa trabaho ang benepesaryo.

Nakita sa katawhan nga may dagkong pundo ang gigahin sa kagamhanan alang sa pagpatuman sa mga imprastrakturang proyekto, apan kawang lamang kini daw sukwahi ang paggasto kon ugaling wala makatubag sa tinuod nga panginahanglan sa katawhan nga mao ang oportiyunidad sa panarbaho.

Ang paghatag og oportiyunidad sa panarbaho magpatas sa gahum sa katawhan sa pagpalit sa mga palitonon busa madasyang lihok sa kuwarta ingon man negosyo, apan kon kulang sa kinitaan ang atong katawhan dili makapalit sa produktong panginahanglan busa hinay ang lihok sa kuwarta, hinay ang pamatigayon, ubos ang kinitaan…. Busa kon pakyas ang atong tubag alang niini, magpabilin nga mahimotang sa talay sa mga kabus nga lalawigan ang Misamis Occidental.
Si Kaloy Bernad nanawagan sa katawhan nga kinsa mao ang gamhanang botante nga dili magpadala sa mga hatag-hatag ning panahon sa eleksiyon o sa umaabot nga ilabina ang pagpamalit og botos; konsiderahan ang kandidato nga nagtan-aw sa tinuod nga kahimtang o panginahanglan sa katawhan ug nag-andam sa tinuod, matinud-anon nga mga programa og proyekto aron masulbad ang suliran sa kawad-on sa Misamis Occidental.

Si Noynoy, Mar ug Kaloy susama og panlantaw alang sa pagbuhi sa atong Paglaum, aron makab-ot ang maayong Kaugmaon.

Husto nga pagamit sa kuwarta sa goberno, tinuod nga alang sa mga tawo.